TSR co to?
TSR czyli Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach, wykorzystywana jest w rożnych obszarach pomocy psychologicznej, poradnictwie, ochronie zdrowia psychicznego czy psychoterapii. Ponadto PSR czyli Podejście Skoncentrowane na Rozwiązaniach sprawdza się doskonale również w świecie biznesu m.in w zarządzaniu zespołami pracowników oraz w działaniach interwencyjnych.
Ta określona filozofia rozumienia i traktowania drugiego człowieka z powodzeniem wykorzystywana jest zatem przez psychologów, familiologów, psychoterapeutów, doradców rodzin, pracowników socjalnych, pedagogów szkolnych, coachów czy asystentów rodzin. Na czym zatem polega fenomen tego nurtu terapeutycznego?
Podstawowe założenia Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach – PSR, zawarte są w tak zwanej filozofii centralnej, która mówi:
- Jeśli coś działa, rób tego więcej.
- Jeśli coś nie działa, rób coś innego.
- Jeśli się nie popsuło, nie naprawiaj.
Na bazie tej filozofii praktyk/terapeuta z klientem bada jego potrzeby (nie problemy), skupia się na jego zasobach i mocnych stronach (nie na deficytach i zaburzeniach), identyfikuje osiągnięcia i sukcesy (nie porażki i potknięcia) oraz wyjątki od sytuacji problemowej (a nie częstość występowania i rozmiary problemów).
Zakres pomocy
Nurt terapeutyczny TSR znajduje zastosowania zarówno w pracy z pojedynczymi osobami, jak i grupami. Podejście to sprawdza się w pracy z klientami, którzy doświadczają różnych problemów:
➡ konfliktów małżeńskich (terapia małżeństw)
➡ problemów behawioralnych dzieci i młodzieży
➡ sytuacji kryzysowych (np. rozstanie, utrata bliskiej osoby)
➡ depresji, lęków, niskiego poczucia własnej wartości
➡ przemocy domowej
➡ uzależnień
➡ zaburzeń odżywiania
➡ trudności w radzeniu sobie z emocjami
➡ trudności z tzw. „zostawieniem przeszłości”
Uważne słuchanie
Dla TSR charakterystyczny jest łagodny, afirmujący, wolny od interpretacji styl słuchania. Podejście skoncentrowane na rozwiązaniach, oparte jest na trzech podstawowych postawach, opisanych przez Rogersa: autentyczności, akceptacji i empatii. Carl Rogers twierdził, że dopóki klient nie poczuje, że terapeuta (doradca) go rozumie i że leży mu na sercu jego dobro – nie uda się wypracować znaczących zmian. Opisał szczegółowo umiejętności z tym związane, które nazwał „empatycznym słuchaniem”. TSR także podkreśla wagę uważnego słuchania klienta, nie zaprzecza, że klienci mają problemy i absolutnie nie umniejsza wpływu tych problemów na ich życie. Terapeuta TSR słucha i uznaje nie tylko ból i cierpienie klienta, ale również jego mocne strony i zasoby oraz sposób w jaki reaguje na problemy i jak sobie z nimi radzi. Wszystkie pytania i reakcje terapeutyczne przeniknięte są wiarą w siły klienta, w jego zasoby i zdolności, bowiem na skutek posiadania osobistych mocnych stron i zasobów klienci budują rozwiązania, a nie na deficytach i słabościach. W TSR pracuje się z CZŁOWIEKIEM jako całość, a nie problemem.
Nie trudno zauważyć, że w TSR mamy wyraźne przesunięcie uwagi z psychopatologii, deficytów i ograniczeń w kierunku zasobów, mocnych stron i zdolności.
Zestawienie dwóch odmiennych podejść w terapii:
| Skoncentrowanie na problemie (psychopatologia) | Skoncentrowanie na rozwiązaniu (mocne strony) = TSR |
| Poszukiwanie wskazówek odsłaniających głębsze problemy i diagnozy. | Poszukiwanie wskazówek odsłaniających ukryte mocne strony i pozytywny potencjał. |
| Zrozumienie utrwalonych schematów problemów, obecnych w życiu klienta. | Zrozumienie w jaki sposób w życiu klienta pojawiają się pozytywne zmiany. |
| Wydobywanie szczegółowych opisów problemów i niechcianej przeszłości. | Wydobywanie szczegółowych opisów celów i preferowanej wersji przyszłości. |
| Zainteresowanie kategoryzowaniem problemów i stawianiem diagnoz. | Zainteresowanie osobą klienta wykracza poza diagnozę. Terapeuta jest ciekaw wyjątkowej historii jaką klient ma do opowiedzenia. |
| Skupianie się na identyfikowaniu tego, co jest niewłaściwe, co nie działa oraz na rozpoznawaniu deficytów jednostek, rodzin i wspólnot. | Skupianie się na identyfikowaniu tego, co jest właściwe i co działa oraz na silnych stronach, zdolnościach i zasobach jednostek, rodzin i wspólnot. |
| Interpretacja i podkreślanie okazji, w których klient oporuje lub jest niespójny w swoich odpowiedziach. | Podkreślanie i docenianie wszystkich okazji, gdy klient współpracuje i podąża za tokiem pytań terapeuty. |
| Zgłębianie tego jak trauma wpłynęła na klienta i zaszkodziła mu. | Badanie jak klient poradził sobie z traumą i jak uchronił się od jej niszczących efektów. |
Opracowano na podstawie: J. Shary, B. Madden, M. Darmody, W poszukiwaniu rozwiązania. Przewodnik po terapii krótkoterminowej, Łódź 2007, s. 19-20.
Co zachwyca w TSR?
„Nie zmienisz już rozdanych kart, ale możesz zdecydować w jaki sposób nimi zagrasz.”
– Milton Erickson –
Nie jesteśmy w stanie odwrócić przeciwności losu czy zmienić naszą przeszłość. Nie jesteśmy w stanie cofnąć wszystkich strasznych i bolesnych rzeczy, które nam się przydarzyły. Jedyne co możemy zrobić to wybrać naszą odpowiedź na to co się wydarzyło. Możemy zadecydować, że wyciągniemy z nich mądrość, siłę i naukę … że będziemy bardziej empatyczni. Możemy również podjąć decyzję, że będziemy o tym świadczyć i dawać wsparcie innym, którzy doświadczyli podobnych zdarzeń. W TSR zachwyca to, że:
„Przeszłość nie jest postrzegana jako źródło problemów, ale raczej jako potencjalne źródło zasobów, pełne pouczających doświadczeń i pomocnej wiedzy. Przeszłość jest raczej kopalnią, z której wydobywa się surowiec rozwiązań, a nie hałdą problemów, zaś używając innej metafory, możemy powiedzieć, że z przeszłości zbieramy owoce, zamiast plewić jej chwasty. Przeglądając przeszłe doświadczenia w ten sposób, możemy zmienić treść naszych odkryć”.
J. Sharry, B. Madden, M. Darmody
Warto wiedzieć!
Udając się na terapię sprawdź czy praktyk TSR / konsultant TSR / terapeuta TSR ukończył szkolenie w jednym z akredytowanych Ośrodków, które zobowiązane są do przestrzegania ściśle określonych standardów szkoleniowych. Absolwenci niżej wymienionych ośrodków mogą pracować w nurcie terapeutycznym TSR już po I stopniu szkolenia, natomiast po ukończeniu szkolenia II stopnia mogą rozpocząć proces certyfikacji**:
- Centrum Terapii Krótkoterminowej (CTK) – prowadzone przez Jacka i Mariolę Lelonkiewicz
- Centrum Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach (CTSR) – prowadzone przez Luisa Alarcona Ariasa
- Centrum Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach (Centrum PSR – SFA Center Poland) z Tomaszem Świtek
- Centrum Rozwiązań (CR) z Jackiem Szczepkowskim i Arturem Lewińskim
- Laboratorium Edukacji i Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach (LETSR) – prowadzone przez Ewę Majchrowską.
Stowarzyszenia TSR/PSR:
- Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach
- Polskie Towarzystwo Psychoterapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniu
Inne:
- Sekcja Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach Polskiego Towarzystwa Psychologicznego (PSR-PTP), której przewodniczącym jest Luis Alarcon Arias z CTSR.
- Zespół Stowarzyszenia na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”
- Polski Instytut Mediacji i Integracji Społecznej (familiolodzy / mediatorzy/ asystenci rodzin).
Autor: Barbara Bratkowska
** Proces certyfikacji – Tytuł certyfikowanego terapeuty, po spełnieniu wymogów:
1. Członkostwo w Stowarzyszeniu PSTTSR (wraz z opłaconymi składkami członkowskimi).
2. Wykształcenie wyższe magisterskie (kierunki humanistyczne/społeczne – psychologia, socjologia, pedagogika, resocjalizacji, itp. lub medyczne), lub podyplomowe (w przypadku wykształcenia wyższego, innego niż wskazane).
3. Minimum 200 godzin szkoleń akredytowanych.
4. Własne doświadczenia rozwojowe (terapia własna, trening interpersonalny) – minimum 100 godz.
5. Praktyka zawodowa – minimum 3 lata pracy (w tym nie mniej niż 360 godzin) w charakterze terapeuty (doświadczenia w pracy indywidualnej, z parami, rodzinami i/lub grupami) w nurcie PSR/TSR.
6. Dodatkowe 150 godzin szkoleń specjalistycznych w konwencji PSR/TSR.
7. 60 godzin superwizji pracy własnej u min. dwóch różnych superwizorów PSTTSR.
8. Rekomendacje dwóch superwizorów PSTTSR.
Łącznie: minimum 870 godzin
Foto: pl.freepik.com
